Một trong những tội phạm xâm hại đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm thì tội bức tử quy định tại Điều 130 Bộ luật hình sự năm 2015 là tội phạm ảnh hưởng tới quan hệ nhân thân hoặc quan hệ huyết thống, nạn nhân là người phụ thuộc vào người phạm tội. Cụ thể điều luật quy định hành vi của tội bức tử như sau:
- Người nào đối xử tàn ác, thường xuyên ức hiếp, ngược đãi hoặc làm nhục người lệ thuộc mình làm người đó tự sát, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:
a) Đối với 02 người trở lên;
b) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai.
Một người bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội bức tử thì có một trong các hành vi được mô tả trong điều luật trên.
Hotline Tư Vấn 24/7: 1900.966.993
Thứ nhất, về phía người phạm tội có một trong các hành vi:
+ Hành vi đối xử tàn ác với nạn nhân:
Người phạm tội đối xử một cách tàn nhẫn với nạn nhân, có hành động gây đau khổ cho người lệ thuộc mình. Sự đau khổ của nạn nhân có thể là sự đau khổ về thể xác hoặc sự đau khổ về tinh thần như: bị đánh đập, bị bỏ đối, bị bỏ rét, bắt làm việc nặng nhọc, không cho học hành, vui chơi… Những hành vi trên không chỉ bị pháp luật cấm mà dư luận xã hội cũng lên án.
+ Hành vi thường xuyên ức hiếp:
Là hành vi dựa vào quyền hành, sức mạnh, tiền để đè nén, buộc người lệ thuộc chính mình phải chịu đựng điều bất công phi lý như: bị đánh mà không có lỗi hoặc lỗi rất nhỏ mà không được kêu khóc; hai người đều có lỗi như nhau nhưng chỉ phạt một người….
Hành vi ức hiếp phải xảy ra thường xuyên, người phạm tội phải thường xuyên có hành vi ức hiếp, đối xử bất công thì mới coi là tội phạm. Nếu chỉ xảy ra một vài lần thì chưa coi là hành vi bức tử.
+ Ngược đãi đối với nạn nhân:
Là hành vi đối xử một cách tàn nhẫn, trái với lẽ phải, với đạo đức giữa con cái đối với bố mẹ, giữa các cháu với ông bà, giữa vợ chồng với nhau v.v… Hành vi ngược đãi bị pháp luật cấm, trái đạo đức, trái đạo lý truyền thống với những người có quan hệ với mình. Như: Con cái phải kính trọng bố mẹ, vợ chồng phải có nghĩa vụ yêu thương giúp đỡ lẫn nhau nhưng người phạm tội lại làm ngược lại. Cha mẹ có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng con chưa thành niên nhưng lại đánh đập, chửi mắng con của mình.
+ Làm nhục nạn nhân
Người phạm tội đã có hành vi làm tổn thương đến danh dự, nhân phẩm người lệ thuộc mình bằng lời nói hoặc hành động như: xỉ nhục trước đám đông, nói xấu với nhiều người, đưa ra những thông tin thất thiệt để người khác tưởng thật là nạn nhân xấu xa, là người tồi tệ, là người có nhân phẩm đạo đức không tốt.
Thứ hai, về phía người bị hại phải thoả mãn những điều kiện sau:
– Người tự sát phải là người lệ thuộc vào người phạm tội
Mối quan hệ lệ thuộc giữa nạn nhân và người phạm tội là yếu tố bắt buộc để xác định hành vi của một người có phạm tội bức tử hay không. Người bị lệ thuộc phải là người dựa vào người khác trong cuộc sống về các mặt vật chất và tinh thần như: lệ thuộc về kinh tế; bị ràng buộc bởi quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng, quan hệ công tác, thầy trò hoặc quan hệ tôn giáo…
– Nạn nhân phải là người tự tước đoạt tính mạng của mình
Nạn nhân, bằng nhiều phương pháp khác nhau, đã tự mình thực hiện việc tước đoạt tính mạng của chính mình như: thắt cổ, uống thuốc độc, nhảy xuống sông, đâm vào bụng, bắn vào đầu v.v… Nếu nạn nhân tuy muốn chết nhưng lại không thực hiện hành vi tự tước đoạt tính mạng của mình mà nhờ người khác giúp thì không phải là tự sát và người có hành vi ngược đãi không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội bức tử.
– Nguyên nhân dẫn đến việc nạn nhân tự sát là do hành vi của người phạm tội
Vì bị đối xử tàn ác, thường xuyên bị ức hiếp ngược đãi hoặc bị làm nhục, nên nạn nhân đã tự sát. Nếu vì lý do khác làm cho nạn nhân tự sát, thì người có hành vi đối xử tàn ác, thường xuyên ức hiếp… cũng không bị coi là phạm tội bức tử. Chỉ cần nạn nhân có hành vi tự sát là tội phạm hoàn thành, còn việc nạn nhân chết hay được cứu sống chỉ có ý nghĩa xem xét khi quyết định hình phạt. Tuy nhiên, đối với trường hợp nạn nhân không bị chết, tuỳ thuộc vào từng trường hợp mà có thể truy tố hoặc không truy tố người có hành vi bức tử. Hậu quả là nạn nhân chết không là yếu tố bắt buộc của tội phạm này, mà khi nạn nhân đã thực hiện hành vi tự tước đoạt tính mạng mình do không chịu các hành vi đối xử của người phạm tội, nguyên nhân của hành vi tự sát của nạn nhân là do hành vi của người phạm tội.
Như vậy, một người sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội bức tử quy định tại Điều 130 Bộ luật hình sự năm 2015 các dấu hiệu về hành vi, hậu quả được mô tả như trên và hình phạt áp dụng lên tới 12 năm.
Trên Website luatdongduong.com.vn luôn cập nhật những thông tin pháp luật nổi bật và hữu ích cho các độc giả! Quý độc giả liên hệ hotline tư vấn 1900.966.993 để được tư vấn và hỗ trợ.
Chuyên viên
Nguyễn Thanh Hà